Tükenmişlik Sendromu Nedir? Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri ve Çözümü

Tükenmişlik sendromu düşünüldüğü üzere yeni olan bir kavram değildir. Tükenmişlik kavramı ilk olarak 1974 senesinde ortaya atılmıştır. Tükenmişlik sendromu yaşanılan streslere karşı gelişen bir sendromdur.  İş hayatındaki yoğun stres sebebiyle, yıpranmışlık, enerji azalması, güçsüzlük ve tatminsizlik hissetme durumuna tükenmişlik sendromu denir.

Tükenmişlik sendromunun üç alt boyutu vardır. Bunlar duygusal ve fiziksel bitkinlik, kişisel başarının azalması ve duyarsızlaşmadır.

Tükenmişlik sendromunun duygusal ve fiziksel bitkinlik boyutunda kişi bütün fiziksel ve duygusal kaynaklarının tükendiğini düşünmektedir. Bu boyutta aşırı yorgunluk hali görülmektedir. Aynı zamanda baş ağrıları, mide kasılmaları ve çökkün duygu durum görülür.

Tükenmişlik sendromunun kişisel başarının azalması boyutu ise kişinin içinde yaşanan kısımdır. Bu boyutta kişi aslında tükenmişlik sendromunda ortaya çıkan başarısızlık ve dikkatsizlik gibi durumları kendi suçu olarak düşünüp kendini yetersiz ve başarısız hisseder.

Tükenmişlik sendromunun son boyutu olan duyarsızlaşma boyutu ise kişiler arası ilişkiler ile ilgilidir. Kişi bu boyutta çevresindeki insanlara karşı oldukça duyarsız davranır. İş hayatında kendine verilen sorumluluk ve görevleri yerine getirmez ve diğer insanların iş yükünün artmasına duyarsız kalır.

Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri

• Yaşam enerjisinin düşmesi                                             
• Hayattaki beklentilerin tükendiğini hissetmek
• Yaşanılan olumsuzlukları kabul etmek
• Stres sebebiyle bağışıklığın düşmesi
• Kronik yorgunluk
• Kilo kaybı veya artışı
• Baş ağrıları
• Mide sorunları
• Depresif mod
• Öfke hali
• Endişe duymak
• Suçluluk duygusu
• Özgüven eksikliği
• Ağlama krizleri
• Unutkanlık
• Öğrenme güçlüğü yaşamak
• İsteksizlik
• İşe geç gitmek
• İşe hiç gitmemek
• Kuralları ciddiye almamak
• İş arkadaşlarıyla çatışmak
• Hizmet kalitesinde düşüş
• İşleri erteleme
• İş tatminin olmaması

Neden Tükenmişlik Sendromu Yaşanır?

İş şartlarının yoğun oluşu, stresli bir iş ortamı ve iş yükünün ağır olması gibi sebepler tükenmişlik sendromunu tetikleyen sebeplerdendir. Fakat tükenmişlik sendromu sadece iş koşulları sebebiyle var olmaz. Kişilik özellikleri de tükenmişlik sendromunun önemli etkenlerindendir. Ailevi durumlar, hayat stresleri, stresle başa çıkmada güçlük gibi sebepler de tükenmişlik sendromunu etkilemektedir. Bu sebeple nedenlere bireysel ve örgütsel olarak bakmak gerekmektedir.

Tükenmiş Sendromunda Bireysel Nedenler

Kişilik özellikleri tükenmişlik sendromunda etkili rol oynamaktadır. Mükemmeliyetçi, ben merkezci, saldırgan, başarı odaklı, dinamik, yüksek sorumluluk duygusuna sahip ve işkolik insanların tükenmişlik sendromuna yakalanma ihtimali oldukça fazladır. Bunun sebebi ise bu kişilik özelliklerindeki insanların başarı odaklı olması ve bu sebeple işkolik olmaları durumudur. İşkolik kişiler hayatlarının çoğunu çalışma yaşamıyla geçirir ve sosyal hayatlarını oldukça aksatırlar. Bu durum ise sosyal desteğin azalması anlamına gelir. Sosyal desteği azalan insanların stres ile baş etmesi oldukça zor olmaktadır ve bu yüzden tükenmişlik sendromu için açık hedef olmaktadırlar. Kişilerin beklenti boyutları da tükenmişlik sendromunu etkilemektedir. Beklentileri yüksek olan insanların iş yaşamındaki beklentileri karşılanmadığında tükenmişlik sendromu oluşmaya başlar. Özgüven ve öz yeterlilikleri düşük olan insanların tükenmişlik sendromuna yakalanma ihtimalleri iş yaşamındaki sorunları kaldıramamalarıyla bağlantılı olarak artar.

Tükenmiş Sendromunda Örgütsel ve Çevresel Nedenler

Tükenmişlik sendromunun iş yaşamıyla bağlantılı olduğu aşikardır. İş yaşamındaki stresli ortam, uzun çalışma saatleri, işin yoğunluğu, alınan fazla sorumluluklar, zaman problemleri, statü sorunları, yoğun talepler ve tatmin etmeyen maaş gibi durumların tükenmişlik sendromunu tetiklediği bilinmektedir. Mesai arkadaşları ile haksız rekabet ortamı, eğitimi yeterli olmayan kişiler tarafından denetlenmek, ödül olmaması, gürültülü ortam ve özel günlerde yapılan mesailer gibi kötü iş ortamları da tükenmişlik sendromunu tetiklemektedir.

Tükenmişlik Sendromunun Tedavisi

• Kişinin kendinde görülen değişimleri fark etmesi ve bunları analiz edebilmesi
• İş ile ilgili beklenti ve hedeflerin konuşulması ve bu konuda rasyonel olunması
• Stresle başa çıkabilmeyi çalışmak
• İşin yapılış şeklini değiştirerek iş yaşamındaki monotonluğu azaltmak
• İş ve ofis ile ilgili asıl sorunları bulmak ve bu konuda çalışmak
• Sosyal destek, ailesel destek ve profesyonel destek almak
• İş ve çalışma alanı hakkındaki pozitifliklere odaklanmak
• İş hayatında yaşanan stresin bireysel boyutunun araştırılması gibi konuların çalışılması gerekmektedir.

Tükenmişlik sendromundan kurtulabilmek için bütün bu konular bir uzman ile terapi ortamında çalışılmalıdır.

Kaynak : https://www.hiwellapp.com/tukenmislik-sendromu-nedenleri-belirtileri-ve-tedavisi/

Hiwell Nedir?

Hiwell, online bir platformda uzman klinik psikologlarla danışanları bir araya getirerek psikolojik danışmanlığı ulaşılabilir, uygun fiyatlı ve konforlu hale getirir. Hiwell, danışanların video görüşmeler ve mesajlarla uzman psikologlardan hizmet almasını sağlar. “Başlayın” diyerek sizin için özel tasarlanmış psikolojik danışmanlık sürecinize hemen başlayabilirsiniz.

1. Dolgun, U. (2010). Tükenmişlik Sendromu, Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Ekin Kitabevi, Bursa, ss. 287-311.
2. Göktepe, A. (2016). Tükenmişlik Sendromu, Nesil Yayınları, İstanbul.